W końcu wróciłam i zgodnie z zapowiedzią - zamierzam nadal „muzykować” w rytmie kreteńskich instrumentów, pieśni i tańców;)
W dzisiejszych czasach na Krecie najczęściej muzykuje się przy akompaniamencie liry (λύρα) bądź skrzypiec (βιολί), jednak nie mniejszą rolę odgrywa kreteńskie laouto (λαούτο). Jest to instrument strunowy szarpany z bardzo szerokiej rodziny lutni. Z wyglądu przypomina nieco inny instrument – oud, który jest uznawany za przodka lutni i nazywany też lutnią arabską lub perską. W przeciwieństwie do innych rodzajów lutni kreteńskie laouto ma dosyć długą szyjkę i największy korpus ze wszystkich instrumentów tego rodzaju. Z tego powodu dźwięki pochodzące z klasycznej lutni i laouto różnią się znacznie. Długość szyki i naprężenie strun ma duży wpływ na rodzaj dźwięku. Laouto ma 8 strun – w czterech rzędach po dwie. Jest to instrument, który nadaje charakterystyczny rytmiczny podkład pieśniom i tańcom.
Poniżej:
kreteńskie laouto i George Xilouris.
Pozostałe
instrumenty przewijające się w "kreteńskim muzykowaniu"
to thiamboli (θιαμπολι)
, askomandoura
(ασκομαντούρα),
daouli (νταούλι) a także mandolina (μαντολινο)
czy mandoura
(μαντούρα )
Thiamboli
(θιαμπολι)– to rodzaj bardzo prostego, wręcz
prymitywnego fletu. Używa się różnych nazw m.in. habioli,
sfyrohabioli, fthiaboli...
I
Thiamboli w akcji... :)
Askomandoura
(ασκομαντούρα)– to z kolei rodzaj dud.
Daouli
(νταούλι)– to rodzaj dwustronnego bębenka. Występują w różnych rozmiarach.
Poniżej daouli i askomandoura.
Poniżej daouli i askomandoura.
Mandolina
(μαντολινο)
albo mantola
(nieco
starsza od mandoliny) – to też rodzaj lutni. . Jest to niewielki
instrument strunowy szarpany. Również posiada cztery pary strun –
czyli jest to instrument ośmiostrunowy (najczęściej-bo są też
mandoliny 10 strunowe).
Podczas
zaznajamiania się z rodzajami kreteńskich instrumentów w różnego
rodzaju materiałach przewijają się też takie nazwy jak boulgari
(μπουλγαρί) - pochodzi z Turcji czy tambouras
(ταμπουράς) - jego poprzedniczką była starożytna
grecka pandoura (πανδούρα).
Wracając
jeszcze do liry i skrzypiec:
Podobno
wielu muzyków grających na lirze zaczynało od gry na skrzypcach.
Od 1950 roku, z powodu nacjonalistycznej polityki przyjętej
przez folklorystów, w Grecji obowiązywał zakaz publicznego
wykonywania muzyki kreteńskiej z akompaniamentem skrzypiec. Skrzypce
uznano za instrument obcy kulturowo, który został
„zaimportowany” na Kretę w pakiecie z rządami Wenecjan.
Jednocześnie lira została „koronowana” na symbol czystej,
oryginalnej, kreteńskiej muzyki. I praktycznie tak jest do
dzisiaj (może oprócz tego, że nie ma zakazu muzykowania na
skrzypcach).
A
prawda jest taka, że ani skrzypce ani lira nie mają
oryginalnych, kreteńskich korzeni. Jedyna kwestia o jaką można by
się spierać – i zapewne w pewnych kręgach to się dzieje – który instrument pojawił się na Krecie wcześniej;) Obecnie w niektórych częściach Krety bardziej powszechne są skrzypce, w innych lira.
"Zestaw" kreteński nr 1: podwójne laouto, skrzypce i daouli...oraz Antonis Martsakis ;)
"Zestaw" nr 2: z lirą w roli głównej, poza tym ze cztery lutnie i daoulaki ;)
Postaram się znaleźć jeszcze inne "zestawy" ;) , na dzień dzisiejszy musi wystarczyć. Zresztą i tak temat jest niewyczerpany i osobiście czuję mocny niedosyt. Nie ma zbyt wielu opracowań w języku polskim na temat kreteńskiej muzyki - pochodzenia poszczególnych instrumentów i generalnie korzeni kreteńskiego folku. Posiłkowałam się anglojęzycznymi stronami. Szczerze powiedziawszy - nie sądzę również aby było szersze zapotrzebowanie na tego typu wiedzę wśród Polaków. Nie wiem czy ktoś - oprócz mnie - ma ochotę zgłębiać te wszystkie niuanse muzyczne, różnice pomiędzy lirą i skrzypcami, sposobem gry, różnice pomiędzy rodzajami lutni (a tych jest naprawdę sporo;)) Staram się jak mogę poznawać każdy aspekt kreteńskiej kultury, jednak nie chciałabym zbytnio przynudzać, skupiłam się więc tylko na najważniejszych rzeczach (oczywiście z mojego punktu widzenia najważniejszych;) ) Jeśli ktoś się ze mną nie zgadza - bardzo proszę o odzew;)
Linki:
xilouris.gr
greek folk music and dance instrumenty
www.cretamusic.com
Zamieszczając te linki chciałam jedynie pokazać jak wiele instrumentów przewija się w kreteńskiej ( i generalnie w greckiej) muzyce.
Dzięki, teraz przynajmniej jak trafię na muzyków to będę wiedział jakiego instrumentu słucham i jak się on nazywa.
OdpowiedzUsuń